Khoản nợ hàng trăm tỉ đồng và lãng phí đất đai tại Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam

Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều tồn tại, lãng phí trong việc quản lý, sử dụng đất đai khi thực hiện cổ phần hóa của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) trong khi số tiền nợ thuê đất lên tới hơn 482 tỉ đồng.


Cơ sở số 107 Trần Hưng Đạo (Hà Nội) bị bỏ hoang, cỏ dại mọc um tùm, bên ngoài quây tôn kín mít. Ảnh: Nhật Minh
Hàng triệu m2 chưa được phê duyệt tại VNR

Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo kết luận thanh tra số 2414 về việc tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011 – 2021 tại Bộ Giao thông Vận tải (GTVT).

Trong các nội dung thanh tra, Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều tồn tại trong việc quản lý, sử dụng đất đai khi thực hiện cổ phần hóa của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR).
Trước khi thực hiện cổ phần hóa các đơn vị, VNR quản lý 772 cơ sở nhà đất với tổng diện tích 11.519.709m2. Từ năm 2015, thực hiện các quyết định tái cơ cấu doanh nghiệp, VNR thực hiện cổ phần hóa 26 đơn vị thành viên nhưng VNR giữ lại 630 cơ sở, chỉ giao 26 đơn vị quản lý sử dụng 142 cơ sở.

Tuy nhiên, trong tổng số 630 cơ sở của VNR giữ lại, Bộ Tài chính mới phê duyệt phương án sử dụng đất 175 cơ sở; 445 cơ sở chưa được phê duyệt với diện tích lên tới 6.558.928m2.
Trong tổng số 142 cơ sở giao cho 26 đơn vị, Bộ Tài chính cũng mới phê duyệt phương án sử dụng đất 44 cơ sở; còn lại 98 cơ sở có diện tích 350.412m2 chưa được phê duyệt phương án sử dụng đất.


Theo ghi nhận mới đây của Lao Động, cơ sở nhà đất tại số 107 Trần Hưng Đạo bị bỏ hoang, cỏ dại mọc um tùm, bên ngoài quây tôn kín mít. Ảnh: Nhật Minh
Nợ tiền thuê đất hơn 482 tỉ đồng

Các vấn đề tồn tại trong quản lý, sử dụng đất đai tại VNR có thể thấy rõ ở cơ sở nhà đất tại số 551 Nguyễn Văn Cừ, huyện Gia Lâm, Hà Nội của Nhà máy xe lửa Gia Lâm. Ở cơ sở này, VNR quản lý, sử dụng 158.752m2; Công ty Cổ phần Xe lửa Gia Lâm quản lý, sử dụng 9.838m2 và Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội quản lý, sử dụng 35.283m2. Tuy nhiên, phương án sử dụng đất này lại chưa được Bộ Tài chính chấp thuận.

Cũng ở cơ sở nhà đất này, Bộ GTVT phê duyệt phương án cổ phần hóa Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm, Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội trong khi chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý cơ sở nhà đất tại 551 Nguyễn Văn Cừ theo quy định của pháp luật về cổ phần hóa. Đến tháng 8.2023, VNR còn nợ tiền thuê đất tại cơ sở nhà đất này với tổng số tiền là 482.252 triệu đồng.

Một vấn đề còn gây nhiều chú ý hơn là cũng chính tại cơ sở nhà đất 551 Nguyễn Văn Cừ đang có 2 quy hoạch khác nhau. Trong đó theo Quyết định 6115/QĐ-UBND ngày 21.11.2014 của UBND TP Hà Nội phê duyệt vị trí cơ sở nhà đất là phân khu đô thị N10 (trong đó có nội dung di dời cơ sở nhà đất 551 Nguyễn Văn Cừ). Trong khi đó theo quy hoạch ngành đường sắt được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, cơ sở nhà đất này được tiếp tục sử dụng làm công nghiệp đường sắt.

Hay với cơ sở nhà đất 2.800m2 tại 107 Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội, đến thời điểm kiểm tra, xác minh, VNR chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý của khu đất, chưa chấm dứt được việc cho thuê tại cơ sở, chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai; còn để đất hoang phí.

VNR đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, cho điều chỉnh phương án sắp xếp cơ sở nhà đất từ “giữ tiếp tục sử dụng” thành “chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý”.

Thanh tra Chính phủ khẳng định, để xảy ra tồn tại nêu trên có trách nhiệm thuộc về Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), Bộ GTVT và 26 đơn vị thành viên thực hiện cổ phần hóa.

Với kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND TP Hà Nội kiểm tra, rà soát việc quản lý, sử dụng các cơ sở nhà đất để có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị biện pháp xử lý đối với cơ sở nhà đất của VNR tại 107 Trần Hưng Đạo được xác định là không có nhu cầu sử dụng.

Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cũng có trách nhiệm rà soát, tính toán theo quy định của pháp lật để nộp về ngân sách nhà nước số tiền hơn 324,2 tỉ đồng nợ tiền thuê đất theo hợp đồng.