Từ Hoàng Hường đến Shark Bình: Cái giá của gian dối sổ sách

Sổ sách có thể bị ghi sai, báo cáo có thể được “tô hồng” để né thuế, nhưng pháp luật thì không bao giờ làm ngơ. Cái giá của sự gian dối luôn đắt đỏ hơn tưởng tượng.

Từ vụ án Hoàng Hường, dự án tiền ảo AntEx của “Shark Bình” đến câu chuyện “Ngân 98” thu lợi hàng trăm tỷ đồng từ hàng giả — tất cả phản ánh một căn bệnh âm ỉ trong môi trường kinh doanh: sổ sách kế toán bị biến thành công cụ che giấu sự thật. Khi bảng cân đối chỉ còn là hình thức, liệu niềm tin vào sự minh bạch có còn được giữ vững?

Từ trái qua, trên xuống: Hoàng Thị Hường, Nguyễn Duy Khánh, Nguyễn Hoài Nam, Nguyễn Thị Thoa. Ảnh: Bộ Công an.

Thực tế, chuyện “báo cáo một đằng, thực tế một nẻo” không còn xa lạ. Không ít cơ sở, thậm chí doanh nghiệp lớn, vẫn tồn tại hai bộ sổ sách: một bản “đẹp” để trình cơ quan quản lý, một bản “thật” để tính toán nội bộ. Bí mật ấy ai cũng biết nhưng ít người dám nói, cho đến khi các vụ án bị khởi tố kéo tấm màn ấy ra ánh sáng. Từ những con số tưởng chừng vô tri, sự thật về cách vận hành mờ ám lộ diện — không chỉ gây hậu quả pháp lý mà còn làm lung lay niềm tin thị trường.

Vụ Hoàng Hường là minh chứng rõ ràng nhất. Một thương hiệu từng được tin tưởng với doanh thu “khủng”, nhưng phía sau lại là chuỗi sai phạm tinh vi. Theo kết quả điều tra, doanh nghiệp này bị cáo buộc bỏ ngoài sổ hàng nghìn tỷ đồng để che giấu doanh thu, trốn thuế. Hành vi ấy không chỉ khiến ngân sách thất thu, mà còn cho thấy: khi pháp luật bị xem nhẹ, sổ sách kế toán sẽ trở thành công cụ gian lận thay vì nền tảng của quản trị minh bạch.

Tương tự, trong vụ AntEx liên quan đến doanh nhân Nguyễn Hòa Bình (“Shark Bình”), Cơ quan điều tra Công an TP Hà Nội đã khởi tố, phong tỏa gần 900 tỷ đồng tài sản. Ngoài tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hồ sơ cho thấy dấu hiệu lập hai hệ thống sổ sách nhằm làm giảm lợi nhuận, che giấu doanh thu thật để né thuế. Đây không còn là sai phạm hành chính — mà là hành vi phạm tội kinh tế có tổ chức.

Shark Bình (giữa) và các đồng phạm tại cơ quan điều tra. Ảnh: Công an cung cấp.

Ngay cả vụ “Ngân 98”, tuy trọng tâm pháp lý xoay quanh hàng giả, nhưng cũng phơi bày bài toán quen thuộc về quản trị sổ sách. Khi chuỗi “hàng hóa – hóa đơn – dòng tiền” không khớp, dữ liệu kế toán mất giá trị kiểm chứng. Một khi sổ sách không còn là nền móng, mọi cơ chế kiểm soát — từ thuế đến bảo vệ người tiêu dùng — đều suy yếu. Dù ở ba lĩnh vực khác nhau, điểm chung vẫn là cố tình bóp méo số liệu để trốn tránh nghĩa vụ tài chính.

Những sai lệch này không phải “lỗi nghiệp vụ”, mà là gian dối có chủ đích: từ tâm lý né thuế, giấu doanh thu đến việc tô vẽ lợi nhuận để đối phó thanh tra. Trong khi cơ quan quản lý đã từng bước số hóa, nhiều doanh nghiệp vẫn giữ tư duy “có thể bẻ cong con số”. Khi dữ liệu kế toán chưa liên thông với hóa đơn điện tử và dòng tiền ngân hàng, sai lệch vẫn có cơ hội “lọt khe”.

Giải pháp vì thế không chỉ nằm ở chế tài. Cần một hệ thống dữ liệu kế toán thống nhất, kết nối thời gian thực với hóa đơn và tài khoản thanh toán để phát hiện sớm chênh lệch. Đồng thời, phải ràng buộc trách nhiệm cá nhân của người đại diện pháp luật và người ký báo cáo tài chính về tính trung thực. Với các lĩnh vực rủi ro cao như dược phẩm, thương mại điện tử hay fintech, việc truy xuất và đối soát tự động nên là bắt buộc — để không còn tồn tại “hai phiên bản sổ sách”.

Cuối cùng, câu chuyện không chỉ là tiền bạc, mà là thái độ với pháp luật. Sổ sách kế toán không phải “tấm màn che” doanh thu, mà là cam kết minh bạch của doanh nghiệp với Nhà nước và xã hội. Một con số sai có thể giúp né thuế trong ngắn hạn, nhưng cái giá của sự gian dối — sớm muộn — sẽ được tính bằng những bản án thật.